طراحی و انتخاب بهینه مدل فن‌کویل برای ساختمان‌های بیمارستانی و مراکز درمانی
مقدمه
در مراکز درمانی و بیمارستان ها، تهویه مطبوع تنها به معنای خنک سازی یا گرمایش هوا نیست. حفظ کیفیت هوای داخل (IAQ)، جلوگیری از انتشار آلودگی های میکروبی، کنترل دقیق دما و رطوبت و همچنین کاهش سطح نویز صوتی، از عوامل حیاتی در طراحی سیستم HVAC برای این محیط هاست.
در این میان، فن کویل (Fan Coil Unit) به عنوان یکی از رایج ترین اجزای توزیع هوا، باید با دقت ویژه ای طراحی، انتخاب و نصب شود.
نقش حیاتی فن کویل در مراکز درمانی
فن کویل ها در مراکز درمانی وظایف زیر را برعهده دارند:
- کنترل دمای اتاق با دقت بالا
- تأمین یا کمک به چرخش هوای تازه
- فیلتر کردن ذرات معلق و میکروارگانیسم ها
- پاسخ سریع به تغییرات حرارتی در فضاهای حساس (اتاق عمل، ICU،…)
در این فضاها، تنها سرمایش یا گرمایش کافی نیست؛ کیفیت و ایمنی هوای خروجی نیز باید مطابق استانداردهای دقیق باشد.
معیارهای کلیدی در انتخاب فن کویل مناسب برای بیمارستان
- نوع فن کویل
بسته به موقعیت نصب و فضای معماری، انواع مختلفی قابل استفاده اند:
- فن کویل سقفی توکار : بهترین گزینه برای پخش هوای یکنواخت، مناسب فضاهای تمیز
- فن کویل دیواری یا زمینی: کاربرد در اتاق بیماران یا کلینیک ها
- فن کویل کاستی چهارطرفه: استفاده محدود به فضاهای غیرحساس
- فن کویل کانالی با فشار استاتیکی بالا: مناسب اتاق های عمل و ICU برای کنترل دقیق تر هوا و فیلتراسیون چند مرحله ای
2.فیلتراسیون هوا
از حیاتی ترین فاکتورها در مراکز درمانی است. فن کویل مناسب باید توانایی نصب چندین مرحله فیلتراسیون را داشته باشد:
پیش فیلتر (Pre Filter): حذف گردو غبار و ذرات درشت
فیلتر هپا (HEPA): جداسازی باکتری ها و ویروس ها تا ۹۹.۹۷٪
فیلتر کربن فعال: حذف بو، VOC و گازهای مضر
نکته: در اتاق های ایزوله و اتاق عمل، استفاده از فن کویل با فیلتر HEPA کلاس H13 یا H14 ضروری است.
—
- کنترل رطوبت
رطوبت نسبی در محیط بیمارستان باید بین ۴۰٪ تا ۶۰٪ حفظ شود. فن کویل های مجهز به سیستم رطوبت زن (Humidifier) یا قابلیت اتصال به سیستم مرکزی رطوبت سازی**، برای حفظ تعادل محیط در برابر خشکی یا شرجی شدن بیش ازحد الزامی اند.
- سطح نویز پایین (Low Noise Design)
در اتاق بیماران، اتاق های بستری، بخش نوزادان و ICU، صدا عامل مهمی برای آرامش و بهبودی بیمار است. سطح صدای خروجی فن کویل نباید از ۳۵ تا ۴۵ دسی بل بیشتر شود.
پیشنهاد فنی: استفاده از فن کویل هایی با فن سانتریفیوژ بلبرینگی، موتورهای DC Brushless کم صدا و عایق بندی صوتی داخل بدنه
—
- کنترل هوشمند
سیستم های تهویه مطبوع بیمارستانی باید به سیستم مدیریت هوشمند (BMS) متصل باشند. فن کویل مناسب باید قابلیت کنترل:
- دما
- رطوبت
- فشار هوا
- فیلتر کثیف
- قطع و وصل خودکار
را داشته باشد.
پروتکل های ارتباطی مانند Modbus و BacNet باید پشتیبانی شوند.
استانداردهای بین المللی و ملی در طراحی HVAC بیمارستان ها
برای انتخاب فن کویل مناسب، باید به موارد زیر توجه شود:
| ASHRAE 170 | الزامات تهویه اتاق های بیمارستانی از نظر دبی هوا، فیلتراسیون، فشار |
| NFPA 99 | استاندارد ایمنی سیستم های مکانیکی بیمارستانی |
| DIN 1946 | طراحی سیستم های HVAC برای اتاق های تمیز و اتاق عمل |
| استاندارد ملی ایران 12053 | کیفیت هوای داخلی فضاهای درمانی |
مقایسه عملکرد فن کویل در مقابل سایر سیستم ها
نکات اجرایی در نصب فن کویل بیمارستانی
- استفاده از کانال های آنتی باکتریال
- انتخاب مسیر نصب با دسترسی آسان برای سرویس و تعویض فیلتر
- درزبندی کامل و عایق بندی صوتی و حرارتی
- نصب سینی درین شیب دار با پمپ تخلیه برای جلوگیری از رشد قارچ و کپک
- استفاده از ترموستات دیجیتال با هشدار فیلتر کثیف و کنترل از راه دور
نتیجه گیری
طراحی و انتخاب فن کویل برای فضاهای درمانی نباید بر اساس معیارهای عمومی تهویه باشد. تمرکز اصلی باید بر فیلتر هوا، کاهش آلودگی، رطوبت کنترل شده، صدای کم و سازگاری با استانداردهای بهداشتی باشد. انتخاب اشتباه فن کویل می تواند نه تنها به کاهش کارایی سیستم، بلکه به افزایش ریسک عفونت و اختلال در روند درمان منجر شود.
—
پرسش های متداول
آیا فن کویل می تواند به تنهایی هوای اتاق عمل را تامین کند؟
خیر، در اتاق عمل از هواساز اختصاصی با فن کویل کمکی و فیلترهای چندمرحله ای استفاده می شود.
آیا می توان از فن کویل معمولی در بیمارستان استفاده کرد؟
تنها در فضاهای غیرحساس مانند سالن انتظار یا اتاق پزشکان، مشروط بر افزودن فیلتراسیون و کنترل صوت.
آیا فن کویل بیمارستانی نیاز به نگهداری خاصی دارد؟
بله، بازبینی ماهیانه فیلتر، سرویس فن، تست سنسورها و بررسی سطح صدا ضروری است.
